O día 24 de febreiro celébrase o Día de Rosalía, coincidindo coa data do aniversario do seu nacemento, acontecido en 1837. Nesta ocasión , polo tanto, conmemoramos os seus 183 anos.

Rosalía de Castro é, como sabemos, a escritora que inaugura a nosa literatura contemporánea, despois dun longo silencio de 300 anos, os chamados Séculos Escuros. Cando decide publicar a súa primeira obra en galego, Cantares gallegos, en 1863, é consciente de que está iniciando un novo camiño e de que se enfronta á incomprensión e á crítica; pero faille fronte a isto con valentía e decisión. Son varios os obxectivos que a levan a publicar as súas obras:

• Dignificar a nosa lingua, desprezada polos poderosos.
  
  
• Defender as clases populares, especialmente os labregos, que sofren a miseria e a emigración, a causa dun sistema político e económico inxusto.
  
• Reivindicar o papel fundamental das mulleres na sociedade e defender a igualdade entre homes e mulleres, criticando a discriminación por causa de xénero.
  
• Defender o noso país fronte ás agresións de que era obxecto, sinalando os culpables.
  

Un dos elementos que Rosalía vai poñer en valor é a nosa natureza e a nosa paisaxe. Séntese ofendida porque os de fóra se atrevan a dicir que Galiza é un país feo e rudo e por iso na súa obra van aparecer árbores, plantas, herbiñas, flores, froitos..., que actúan como símbolos de identificación co país. Escribiu Rosalía no prólogo de Cantares gallegos:
Mais he aqui que o mais triste nesta cuestión é á falsidade con que fóra de aquí pintan así aos fillos de Galicia como a Galicia mesma, a quen xeralmente xulgan o máis desprezable e feo de España, cando acaso sexa o máis fermoso e digno de alabanza.
[...]

Búrlanse desta Galicia competidora en clima e galanura cos países máis encantadores da terra, esta Galicia onde todo é espontáneo na natureza e onde a man do home cede o seu posto á man de Deus.
Lagos, cascadas, torrentes, veigas floridas, vales, montañas, ceos azuis e serenos [...] non hai pluma que poida enumerar tanto encanto reunido. A terra cuberta en todas as estacións de herbiñas e de flores, os montes cheos de pinos, de robres e salgueiros, os lixeiros ventos que pasan, as fontes e os torrentes derramándose fervedores e cristalinos, verán e inverno, xa polos risoños campos, xa en profundas e sombrizas ondanadas... Galicia é sempre un xardín onde se respiran aromas puros, frescura e poesía... E á pesar disto chega a tanto a fatuidade dos ignorantes, a tanto a indigna preocupación que contra a nosa terra existe, que aínda os mesmos que puideron contemplar tanta fermosura [...] atrevéronse a dicir que Galicia era... un cortello inmundo!!...

Rosalía foi unha pioneira en moitos aspectos, como o feminismo ou a reivindicación da lingua. Pero tamén o foi no ecoloxismo, é dicir, o movemento que defende a conservación da natureza. Ela denunciou en varias ocasións agresións que sufriron os ecosistemas do noso país; en concreto, é moi relevante un poema do ano 1882, en que denunciou a tala dos carballos do bosque de Conxo por mandato do arcebispo de Santiago, para vender a madeira e a leña.
Este ano, na nosa conmemoración, queremos centrarnos neste aspecto da súa obra e o noso proxecto é ter elaborado, para final de curso, un herbario rosaliano, coa axuda do Departamento de Bioloxía. Hoxe falaremos das herbas de San Xoán, que Rosalía menciona, e leremos varios textos en que se fala de herbas, plantas ou árbores. Agradecemos tamén a colaboración do Departamento de Debuxo, pola exposición sobre plantas rosalianas. 

    Máis ben somos nós os que temos o dereito a vivir en galego, a expresármonos na nosa lingua en todos os ámbitos da vida. E unha parte moi importante deste dereito é o de empregar os nosos apelidos nas súas formas orixinais, correctas e libres de deturpacións.  Do mesmo xeito que moitos topónimos se foron castelanizando á forza,  moitos apelidos galegos tamén foron acastrapados e deturpados.

    A desgaleguización dos apelidos comezou  a partir da creación dos Rexistros Civís a comezos do século XIX (o primeiro Rexistro é de 1841, só para poboacións grandes; o actual comezou as súas anotacións en 1871). O castelán foi imposto polo Estado Español como única lingua oficial e, polo tanto, a única empregada na documentación escrita. Os escribáns e notarios transformaron ao seu antollo os nosos apelidos para “adaptalos” á lingua oficial. Como vemos, trátase dun proceso relativamente recente. Aínda na actualidade hai moitas persoas cun apelido castelanizado que son coñecidas no seu lugar de orixe pola forma orixinal: persoas apelidadas  Soto ou Otero cuxas familias aínda son hoxe coñecidas polos Soutos de tal sitio ou os Outeiros de tal outro.

    En canto aos topónimos, foron regularizados e devoltos ás súas formas correctas a partir do ano 1983, coa Lei de Normalización Lingüística, que estableceu que as únicas formas oficiais dos topónimos galegos son as formas autóctonas galegas. É dicir, xa case non hai formas deturpadas na toponimia, pero segue a habelas nos apelidos, que derivan en moitos casos de nomes de lugar. Por exemplo, no concello de Forcarei, na parroquia de Aciveiro, existe un lugar chamado Vilaverde; no entanto, non existe nin unha soa persoa apelidada así neste concello, fronte aos 301 que levan o apelido Villaverde. 

    A lexislación actual permítenos recuperar as formas auténticas e autóctonas dos nosos apelidos (e tamén dos nomes). A Lei 40/1999 do 5 de novembro (BOE 266, 6/11/1999) autoriza a "regularizalos ortograficamente cando a forma inscrita no Rexistro non se adecúe á gramática e fonética da lingua española correspondente".

  Hai persoas que se resisten a restaurar a forma correcta do seu apelido, e isto soe acontecer por dúas razóns:

• Porque supoñen que cambiar a forma do apelido sería unha especie de traizón ou de falta de respecto aos seus devanceiros. Nada máis lonxe da realidade; máis ben é todo o contrario, pois do que se trata é de volver as cousas a como eran realmente. A castelanización dos apelidos supuxo unha manipulación administrativa que non pediu permiso ás persoas afectadas.
• Porque pensan que quizais o seu apelido teña outra orixe, é dicir, que non sexa galego, e que a forma é correcta tal e como está. Pero o certo é que máis do 95 % da poboación galega é de orixe galega, con apelidos galegos, aínda que alterados.

      Xa é hora de corrixir e restaurar os nosos apelidos deturpados porque forman parte do patrimonio inmaterial do noso país e temos a obriga de transmitírllelos aos nosos descendentes  en condicións dignas.

(cando sexas maior de idade)

• 1. Na partida de nacemento
  

   Cómpre ir persoalmente ao Rexistro Civil onde estea rexistrado o teu nacemento. Alí tes que solicitar, en primeiro lugar, unha fe de vida. Unha vez que a teñas, debes presentar no Rexistro unha instancia solicitando que se proceda á galeguización do nome ou dos apelidos, ao abeiro da Lei 40/1999. A esta instancia debe acompañala unha fotocopia do DNI e un certificado de nacemento. Por último, debes solicitar unha certificación deste cambio no Rexistro.

• 2. No carné de identidade
  

Dirixes unha instancia á comisaría que che expediu o carné de identidade, solicitándolle que, ao abeiro da Lei 40/1999, se proceda á corrección do nome e/ou dos apelidos, rexistrándoos na súa forma actual. Debes achegarlle conxuntamente a certificación do Rexistro Civil.

• 3. Na restante documentación de uso persoal
  

Progresivamente, procedes á galeguización do nome e/ou dos apelidos na restante documentación: carné de conducir, tarxeta do SERGAS, recibos da auga, luz, gas, teléfono, contas bancarias... A tramitación, na maioría dos casos, consiste simplemente en presentar o DNI en que xa figure o nome e apelidos na súa forma galeguizada.
Toda a tramitación é de balde.

Desde o departamento de Educación Plástica e Visual fíxose unha intervención na que participou o alumnado deseñando carteis para visibilizar a diversidade dos afectos a través dunha mostra variada de bicos nos que amosamos o noso amor ao amor, e noso odio ao odio, a favor unha sociedade inclusiva e sen discriminacións.
Sobre o papel, na lexislación do nos Estado, avanzouse moito, pero na sociedade todos os días atopamos novas de agresións ou condutas discriminatorias cara as persoas LGTBI. O cal indica o moito que nos queda aínda por facer para lograr a igualdade no noso país.

Dereitos por conquistar

•     Derrogar as leis que tipifican como delito as relacións sexuais consentidas entre persoas do mesmo sexo (despenalización da homosexualidade).
  
•     Recoñecemento gobernamental das relacións entre persoas do mesmo sexo (como o matrimonio entre persoas do mesmo sexo ou unións similares).
•     Permitir a adopción  homoparental.
•     Recoñecemento da familia  homoparental.
•     Leis contra a discriminación, que inclúan como categorías protexidas a orientación sexual, a identidade de xénero e/ou expresión de xénero (en particular no lugar de traballo, o acceso aos bens e servizos, a vivenda e a atención da saúde).
•     Lexislación contra o acoso escolar e de non discriminación para protexer a nenos e estudantes  LGBT.
•     Prohibir as "terapias  reparadoras ou de conversión" que tentan cambiar ou reprimir a orientación sexual e a identidade de xénero dunha persoa, en particular en menores de idade.
•     Dereitos migratorios para parellas do mesmo sexo.
•     Lexislación contra delitos de odio e o discurso de odio que proporcionen sancións penais pola violencia e a incitación á discriminación motivada por prexuízos contra persoas  LGBT.
•     Igualdade na idade de consentimento sexual.
•     Acceso igualitario ás técnicas de reprodución asistida.
•     Recoñecer a autodeterminación do xénero ás persoas  transxénero, para acceder á modificación legal da súa identidade (nome e sexo rexistral) en documentos oficiais.
•     Acceso á cirurxía de reatribución de sexo e terapia de substitución hormonal.
•     Recoñecemento legal e adaptación en documentos oficiais do xénero reatribuído a persoas transexuais.
•     Permitir a persoas  LGBT servir abertamente nas forzas armadas.
•     Permitir que persoas que teñen sexo con alguén do seu mesmo sexo poidan doar sangue.

Estíbaliz Espinosa uniu este luns en Forcarei música, poesía e feminismo a través do programa da Deputación de Pontevedra "Mulleres en acción. Violencia zero"
A escritora e música Estíbaliz Espinosa foi a protagonista da vixésimo segunda acción desta cuarta edición de "Mulleres en acción. Violencia zero", programa organizado pola Deputación de Pontevedra, que tivo lugar este luns en Forcarei, ás 12.35.horas.
A acción artística 7 constelacións que xa non son invisibles de Estíbaliz Espinosa combinou poesía e música a través da astronomía, buscando a constelación que une ciencia, poesía e muller. Estíbaliz Espinosa é unha artista que escribe poemas e ensaios baixo a aurora da ciencia, nomeadamente a astronomía. Ten publicados 7 libros de poemas, entre eles, Curiosidade (Aira Editorial), As neuronas irmás (Arte de Trobar), Zoomm. Textos biónicos (Xerais), Papel a punto de (El Gaviero).

Por que temos apelidos?

• Os apelidos xorden da necesidade de identificar as persoas e vinculalas á súa familia.
• Constitúen unha parte moi importante do patrimonio inmaterial do noso país.

Cando se orixinaron os nosos apelidos actuais?

• Na Idade Media.

Que indican os nosos apelidos?
Poden ser de tres tipos:

• Patronímicos, que identifican as persoas dicindo de quen son fillas.
• Toponímicos, que identifican as persoas polo seu lugar de procedencia.
• Caracterizadores, que identifican as persoas por un trazo particular (profesión, aspecto físico, alcume...)

Alumnado do IES Chano Piñeiro presentou un traballo ao certame de curtas PANIC. Baixo a dirección de David Obelleiro (1º Bach), a edición de Alfonso Alonso (1º Bach). Interviron Eider Espiña (2º Bach.) e Paula Jorge (1º Bach.).
A calidade deste primeiro traballo que fan pode comprobarse aquí nesta páxina, como xa o fixeron os espectadores e espectadoras da Estrada na proxección dos cines dese Concello, tendo moi boa acollida no público.

Lembrando a tradición tan nosa da Candeloria e o casamento dos paxaros quixemos, máis un ano, traballar neste marco as relacións persoais e a necesidade de enfrontalos do xeito máis san e racional posíbel para o ben das persoas afectadas. O amor, que é o sentimento máis positivo que posúe o ser humano, mais tamén pode ser causa de dor e de conflitos se non se traballa e administra axeitadamente de maneira construtiva. 
Participa coa túa carta. Prazo de entrega até o 24 de febreiro no correo: biblioteca@ieschp.com
Valorarase a orixinalidade do contido e os valores que difundan a favor dunha relación sa e igualitaria.

Con motivo da visita do cadro “A Derradeira lección do mestre”, unha das pezas máis representativas da nosa cultura e significativas da nosa historia, o IES Chano Piñeiro está a desenvolver unha serie de actividades sobre o seu autor, Castelao, que rematarán coa visita a exposición que con este motivo de mostrar esta obra ten lugar na Cidade da Cultura en Santiago de Compostela e que terá lugar o vindeiro xoves 31 de xaneiro.

Temos levado a cabo xa durante este mes o roteiro Castelao por Pontevedra a visita ao Museo Provincial o día 16, a exposición na biblioteca dos albumes de guerra e a exposición nos corredores dos paneis “Castelao en Terra de Montes” realizada pola Asociación Rapa das Bestas de Sabucedo.

A visita a Santiago de Compostela terá ademais un claro carácter de sensibilización e coñecemento sobre o noso rico patrimonio, na que compre sinalar a visita guiada ao Pórtico da Gloria recentemente restaurado. É unha oportunidade histórica que proporcionamos ao alumnado do noso IES e que agardamos sexa do agrado de toda a comunidade educativa.
Haz clic aquí para editar.

Máis un ano  calendario Nomes de Terra de Montes. Esta volta é a quenda de Cerdedo. Os seus nomes e tamén os seus bens, para lembrar día a día toda a beleza e riqueza patrimonial que posuímos na nosa Terra. Felix ano 2019.