Os nosos apelidos tamén teñen dereitos

    Máis ben somos nós os que temos o dereito a vivir en galego, a expresármonos na nosa lingua en todos os ámbitos da vida. E unha parte moi importante deste dereito é o de empregar os nosos apelidos nas súas formas orixinais, correctas e libres de deturpacións.  Do mesmo xeito que moitos topónimos se foron castelanizando á forza,  moitos apelidos galegos tamén foron acastrapados e deturpados.

Cando comezou a deturpación dos apelidos galegos?

    A desgaleguización dos apelidos comezou  a partir da creación dos Rexistros Civís a comezos do século XIX (o primeiro Rexistro é de 1841, só para poboacións grandes; o actual comezou as súas anotacións en 1871). O castelán foi imposto polo Estado Español como única lingua oficial e, polo tanto, a única empregada na documentación escrita. Os escribáns e notarios transformaron ao seu antollo os nosos apelidos para “adaptalos” á lingua oficial. Como vemos, trátase dun proceso relativamente recente. Aínda na actualidade hai moitas persoas cun apelido castelanizado que son coñecidas no seu lugar de orixe pola forma orixinal: persoas apelidadas  Soto ou Otero cuxas familias aínda son hoxe coñecidas polos Soutos de tal sitio ou os Outeiros de tal outro.

Por que os nosos topónimos están regularizados e os apelidos non?

    En canto aos topónimos, foron regularizados e devoltos ás súas formas correctas a partir do ano 1983, coa Lei de Normalización Lingüística, que estableceu que as únicas formas oficiais dos topónimos galegos son as formas autóctonas galegas. É dicir, xa case non hai formas deturpadas na toponimia, pero segue a habelas nos apelidos, que derivan en moitos casos de nomes de lugar. Por exemplo, no concello de Forcarei, na parroquia de Aciveiro, existe un lugar chamado Vilaverde; no entanto, non existe nin unha soa persoa apelidada así neste concello, fronte aos 301 que levan o apelido Villaverde. 

É posíbel volver os nosos apelidos castelanizados á súa forma orixinal?

    A lexislación actual permítenos recuperar as formas auténticas e autóctonas dos nosos apelidos (e tamén dos nomes). A Lei 40/1999 do 5 de novembro (BOE 266, 6/11/1999) autoriza a "regularizalos ortograficamente cando a forma inscrita no Rexistro non se adecúe á gramática e fonética da lingua española correspondente".

Por que hai persoas que se resisten a corrixir o seu apelido castelanizado?

  Hai persoas que se resisten a restaurar a forma correcta do seu apelido, e isto soe acontecer por dúas razóns:

• Porque supoñen que cambiar a forma do apelido sería unha especie de traizón ou de falta de respecto aos seus devanceiros. Nada máis lonxe da realidade; máis ben é todo o contrario, pois do que se trata é de volver as cousas a como eran realmente. A castelanización dos apelidos supuxo unha manipulación administrativa que non pediu permiso ás persoas afectadas.
• Porque pensan que quizais o seu apelido teña outra orixe, é dicir, que non sexa galego, e que a forma é correcta tal e como está. Pero o certo é que máis do 95 % da poboación galega é de orixe galega, con apelidos galegos, aínda que alterados.

      Xa é hora de corrixir e restaurar os nosos apelidos deturpados porque forman parte do patrimonio inmaterial do noso país e temos a obriga de transmitírllelos aos nosos descendentes  en condicións dignas.

Como galeguizar o teu nome e apelidos

(cando sexas maior de idade)

• 1. Na partida de nacemento
  

   Cómpre ir persoalmente ao Rexistro Civil onde estea rexistrado o teu nacemento. Alí tes que solicitar, en primeiro lugar, unha fe de vida. Unha vez que a teñas, debes presentar no Rexistro unha instancia solicitando que se proceda á galeguización do nome ou dos apelidos, ao abeiro da Lei 40/1999. A esta instancia debe acompañala unha fotocopia do DNI e un certificado de nacemento. Por último, debes solicitar unha certificación deste cambio no Rexistro.

• 2. No carné de identidade
  

Dirixes unha instancia á comisaría que che expediu o carné de identidade, solicitándolle que, ao abeiro da Lei 40/1999, se proceda á corrección do nome e/ou dos apelidos, rexistrándoos na súa forma actual. Debes achegarlle conxuntamente a certificación do Rexistro Civil.

• 3. Na restante documentación de uso persoal
  

Progresivamente, procedes á galeguización do nome e/ou dos apelidos na restante documentación: carné de conducir, tarxeta do SERGAS, recibos da auga, luz, gas, teléfono, contas bancarias... A tramitación, na maioría dos casos, consiste simplemente en presentar o DNI en que xa figure o nome e apelidos na súa forma galeguizada.
Toda a tramitación é de balde.